Pustynia Błędowska przyciąga tłumy

21 czerwiec 2020 Aktualności Zostaw komentarz 2281 Wejścia Dodaj recenzję

Pustynia Błędowska od kilku lat przeżywa prawdziwe oblężenie ze strony turystów. I nie ma się co dziwić. Efekty realizowanego przez Gminę Klucze projektu mającego na celu "odkrzaczenie" pustyni i przywrócenie jej "pustynnego krajobrazu" są widoczne gołym okiem. O takich widokach każdy marzył od lat. W ramach projektu Czynna ochrona kompleksu priorytetowych siedlisk napiaskowych w obszarze Natura 2000 na Pustyni Błędowskiej udało się odsłonić spory jej fragment.

Pamiętam jak jeszcze w 2010 roku byłam jako przewodnik z wycieczką na Czubatce i zdezorientowani turyści pytali, czy tam w dole, ten zalesiony teren to ... pustynia? Teraz spoglądając z Czubatki nie sposób nie dostrzec tych ogromnych połaci piachu.

Możliwości zwiedzania Pustyni jest kilka. Jeśli macie troszkę więcej czasu i chcecie dogłebniej poznać ten teren polecam żółty Szlak Pustynny, który prowadzi w kierunku Błędowa. Częściowo tym szlakiem poprowadzono także ścieżkę dydaktyczną "Dolina Białej Przemszy". Jednak to propozycja dla osób bardziej wytrwałych i nastawionych na całodzienny spacer. Oczywiście nie ma problemu by zrobić tylko fragment tego szlaku na przykład do punktu o nazwie Oaza. Swoją wędrówkę można rozpocząć z punktu widokowego Czubatka w Kluczach i podążać za żótymi znakami bądź z ulicy Rudnickiej w Kluczach, gdzie rozpoczyna się ścieżka dydaktyczna. Samochód mozna zaparkować zarówno na Czubatce, jak i przy ulicy Rudnickiej.

Osobom, które dysponują ograniczonym czasem proponuję start z Czubatki w Kluczach i spacer do Róży Wiatrów. Można także zaliczyć punkt widokowy Dąbrówka w Chechle. Jednak w przypadku Dąbrówki warto pamiętać, że to teren w dyspozycji Wojska Polskiego, turyści mogą przebywać tylko na punkcie widokowym, spacery w tej części pustyni są zabronione.

Pustynia Błędowska to jeden z większych w Europie Środkowej obszarów występowania tzw. piasków śródlądowych. Ma ona pochodzenie antropogeniczne. Jej powstanie wiąże się z działalnością człowieka, a konkretnie z wycinką ogromnych obszarów leśnych, jakie miało miejsce w czasach średniowiecza. Wyrębu tego dokonano na potrzeby olkuskiego hutnictwa oraz górnictwa. W wyniku wycinki doszło do uwolnienia piasków, które swobodnie zaczął kształtować wiatr nadając tym terenom pustynnego charakteru.

Nazwa Pustynia Błędowska zostało wprowadzo w roku 1889 przez geografa Wacława Nałkowskiego na określenie tych ogromnych połaci piasków. Swego czasu Pustynia obejmowała obszar ok 150 km2. Dziś jej powierzchnia jest bardzo uszczuplona.

Ze względu na ogromne walory przyrodnicze tego terenu objęto Pustynię Błędowską ochroną przyrodniczą w postaci Europejskiej Sieci Natura 2000, użytku ekologicznego oraz Parku Krajobrazowego "Orle Gniazda" .

W ramach NATURA 2000 objęto Błędowską ochroną ze względu na występowanie 2 rodzajów siedlisk:

ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe (kod 6120)
wydmy sródlądowe z murawami napiaskowymi (kod 2330)

Co do powierzchni obszaru NATURA 2000 to zajmuje on około 1964 hektarów, z czego 86,4% znajduje się na terenie Gminy Klucze, a 13,6% na terenia Dąbrowy Górniczej.

Specyficzne warunki panujące na Pustyni Błędowskiej takie jak :

piaszczyste, bardzo ubogie w składniki pokarmowe podłoże o dużym stopniu zakwaszenia;
silne nasłonecznienie, nagrzewanie się piasków nawet do 60º Celcjusza;
niski poziom wód gruntowych powodujący konieczność korzystania przez rośliny wyłącznie z wody pochodzenia atmosferycznego;
niestabilność podłoża;

czynią z pustyni miejsce o niezwykle ekstremalnych warunkach do życia zarówno dla wielu roślin, jak i zwierząt. Co nie oznacza, że piaski Pustyni pozbawione są roślinności. Nic bardziej mylnego. Tego tupu warunki są wręcz idealne dla tzw. roślinności psammofilnej.

Psammofity posiadają wiele cech zarówno anatomicznych, jaki i fizjologicznych, które umożliwiają im nie tylko prztrwanie, ale i kolonizację nagich piasków. Te najbardziej popularne to przede wszystkim trawy: szczotlicha siwa oraz strzęplica sina, ale nie brak też wielu innych rzadkich okazów. Bardzo interesującym gatunkiem jest czerwiec trwały. Interesujący, ponieważ na jego korzeniach rozwijają się larwy … czerwca polskiego.

Piaski Błędowskiej to także bogaty świat owadów. Dla mnie jednym z ciekawszych owadów występujacych na tym terenie jest trzyszcz piaskowy zwany dzieckiem słońca. Jest to jeden z najszybszych owadów świata. W ciągu sekundy jest w stanie pokonać 60 cm! Należy do rodziny biegaczowatych. Jest owadem drapieżnym poluje głównie na drobne owady: muchówki, mrówki oraz pająki. W trakcie wycieczki udało nam się nawet jednego osobnika wypatrzyć.

Kolejnym ciekawym owadem występującym na Pustyni jest mrówkolew, a zwłaszcza jego larwy. Na Pustyni ślady ich butności: dołki łowne oraz wyraźne ślady ich "podziemnych" wędrówek są bardzo dobrze widoczne. Skoro na Pustyni rośnie czerwiec trwały bardzo prawdopodobne jest, że mogą występować tutaj - czerwce polskie (pluskwiaki rónoskrzydłe), których larwy żerują na korzeniach tych roślinek. Latem powszechnie spotykany jest przewężek błękitny.

Będąc na Pustyni warto także wspomnieć o jej militarnym wykorzystywaniu. W latach 30 - tych XX wieku była ona miejscem ćwiczeń 2 Pułku Lotniczego z Krakowa oraz 1 Pułku Lotniczego z Warszawy. Ćwiczyły tutaj polskie bombowce takiej jak PZL 23 - Karaś, PZL - 37 Łoś.

W czasie II wojny Błędowska była poligonem doświadczalnym dla niemieckiego lotnictwa. Początkowo wykorzystywano ją do ćwiczeń strzeleckich prowadzonych z samolotów Messerschmitów BF 109. Testowano tutaj także nowe rodzaje bomb o wadze do 1000 kg między innymi: bomby zakłócające pracę radarów, zapalające, oświetlające oraz bomby kasetonowe.

W latach 50 tych XX wieku utworzono tu 27 Poligon Lotniczy Olkusz - Błędów, który funkcjonował do 1979 roku. Na tereny Błędowskiej wojsko powróciło w 1998 roku. Obecnie zajmuje około 375 hektarów, w jej północnej części. Służy ona jako zrzutowisko dla 6 Brygady Powietrznodesantowej z Krakowa.

W trakcie "odkrzaczania" piasków Pustyni przeprowadzono także prace saperskie. W trakcie tych prac pozyskano ogromne ilości miltariów: bomby lotnicze różnej wagi, pociski artyleryjskie, granaty moździeżowe, granatniki przeciwpancerne czy różnego rodzaju miny.